Saptha Bojjanga

රෝගාබාධවලට ලක්වූ අවස්ථාවල රෝගියා නිසි වෛද්‍යවරයකු වෙත පමුණුවා රෝගයට සුදුසු ඖෂධ කයටද මනසට ‘දහම් ඖෂධය’ ද ලබාදීම රෝග නිවාරණයට පිළියම බව බටහිර වෛද්‍යවරු පවා පිළිගෙන තිබේ. ඒ නිසා මනා වැටහීමකින් ‘සත්තිස් බෝධිපාක්‍ෂික ධර්මයන්’ ගේ් අඩංගු ‘සප්ත බොජ්ඣංග‘ ධර්ම මෙනෙහි කිරීම රෝගී අවස්ථාවලදී පමණක් නොව නිතරම මෙනෙහි කිරීම අපට ද ගුණදායක ය. ‘’සත්හට වන බව දුකට වෙදාණන්’’ වූ අප ගෞතම සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ භව දුකට පමණක් නොව කායික හා මානසික දුකට ද, අට අනූවක් රෝග එකසිය අටක් අතුරු අන්තරායනට ද වෙදාණන් වූ සේක. පුහුදුන් අප පමණක් නොව තමන් වහන්සේ ද ලෙඩට දුකට පත්වන බව තමන් වහන්සේට උපස්ථායකයකු පත්කර ගැනීමේදී ක්‍රියාවෙන් පෙන් වූ සේක. තමන් වහන්සේ අසනීප වූ අවස්ථාවක ආනන්ද තෙරුන් අමතා, ‘පරිජිත්තං මිදං රූපං රෝග නිඩ්ඩං පභංගුරං හුජ්ජති පූති සන්දේහෝ මරණං තං හි ජීවිතං’ යනුවෙන් ‘ආනන්දය, දිරාගිය මේ රූපය ලෙඩ කූඩුවකි. වහා නැසෙන සුළුය. නව දොරකින් කුණු වැගිරේ. ජීවිතය මරණයෙන් කෙළවර වේ’ යැයි තමන් වහන්සේම උපමා කොට දැක් වූ සේක. රෝගයන්ට නිජබිමක් වූ අපගේ කය රෝගා බාධයට ලක්වූ විට ඇතිවන කායික හා මානසික අසහනය අපමණය. රෝගා බාධයට ලක් වූ අය මොහොතින් මොහොත විශාල බියකින්, තැති ගැනීමකින් පසුවන බව කිව යුතු නොවේ. තමා පිළිබඳව හෝ කම නිසරුකය පිළිබඳව හෝ මනා වැටහීමක් නොමැත්තේ මේ නිසාම වඩාත්ම කම්පනයට පත්වේ. එසේ වනුයේ සිත පිළිබඳව හෝ යම් පාලනයක් ඔවුන් සතුව නොමැති බැවිනි. සීල භාවනාවන් හි නිතරම යෙදී අනන්ත අප්‍රමාණ බියකරු සසර ගැන මනා වැටහීමක් ඇතිව නිසරු කයේ නිසරු භාවය පිළිබඳව හා සක්කාය දිට්ඨිය හෙවත් මම ය, මාගේ ය යන හැඟීම ඇතිවීම වලක්වා මහා කස්සප ථේර බොජ්ඣංගය හා ගිරිමානන්ද සූත්‍රය මෙනෙහි කිරීම වඩා අසාධ්‍ය වූ රෝගාබාධයනට සහනයක් ලැබීමට දිව්‍ය ඖෂධයක් බව නොවලහා කිව යුතුය. කුමන අන්දමේ ඖෂධ ප්‍රතිකාර ගත්තද එයින් මනා සහනයක් ලබාගත හැකි ඒකායන මාර්ගය ‘බුදු දහම’ ජීවිතයට ආදේශ කර ගැනීමයි. වඩා දරුණු රෝග බාධයකට ලක් වූ මහා කස්සප තෙරුන්වහන්සේ, රෝගපීඩා වැළඳීමෙන් කායික, මානසික පීඩාවට පත් වූ අවස්ථාවේ අප ගෞතම බුදුපියාණන් වහන්සේ විසින් උන්වහන්සේ වැඩසිටි පිප්පීලි ගුහාවට රජගහපුර වේළුවනාරාමයේ සිට වැඩම කර දේශනාකරන ලද ‘මහා කස්සප ථේර බොජ්ඣංග සූත්‍රය’ එදා උන්වහන්සේ පමණක් නොව මෙදා රෝගාබාධයනට ලක්වන අපට ද දිව්‍ය ඖෂධයකි. අප විසින් කළයුත්තේ, රෝගාබාධවලට ලක්වූ අවස්ථාවල රෝගියා නිසි වෛද්‍යවරයකු වෙත පමුණුවා රෝගයට සුදුසු ඖෂධ කයටද මනසට ‘දහම් ඖෂධය’ ද ලබාදීම රෝග නිවාරණයට පිළියම බව බටහිර වෛද්‍යවරු පවා පිළිගෙන තිබේ. ඒ නිසා මනා වැටහීමකින් ‘සත්තිස් බෝධිපාක්‍ෂික ධර්මයන්’ ගේ අඩංගු ‘සප්ත බොජ්ඣංග‘ ධර්ම මෙනෙහි කිරීම රෝගී අවස්ථාවලදී පමණක් නොව නිතරම මෙනෙහි කිරීම අපට ද ගුණදායක ය. මෙම සප්ත බොජ්ඣංග ධර්ම නම් කවරේද? සති, ධම්ම විචය, විරිය, පීති, පස්සද්ධි, සමාධි, උපේක්‍ඛා යනුයි. බෞද්ධයාගේ් ඒකායන අරමුණ මේ බියකරු සසරින් එතෙරව ලබන්නා වූ අමා මහ නිවනයි. ඒ පිළිබඳ මනා අවබෝධයකින් යුතුව අප දෛනිකව කටයුතු කළ යුතුය. ඒ අනුව මනා සිහියෙන් යුතුව කටයුතු කිරීම සති බොජ්ඣංගය යි. ගිරිමානන්ද සූත්‍රයේ ‘’ඉති ඉමස්මිං කායෝ විවිධා ආබාධා උප්පජ්ජති...’’ වශයෙන් මිනිසාට විවිධාකාර රෝගාබාධ 39 ක් වැළෙඳන බව බුදුන්වහන්සේ පෙන්වා දී තිබේ. එවැනි අවස්ථාවක රෝගියා තමාගේ සිහිය මනාකොට පිහිටුවා ගත යුතුය. සම්මා සතිය යනුවෙන් හඳුන්වන සිත අකුසලයට බර නොවී කෝප නොවී, ඉවසීමෙන් යුතුව නිසි ඖෂධ ආදිය රැගෙන මේ ශරීරය ලෙඩ කුඩුවක් බව මෙනෙහි කරමින් කල්පනාකාරීව ඉවසීමෙන් කටයුතු කිරීම ඉතා අත්‍යාවශ්‍ය කරුණකි. සිහිය පිළිබඳ මේ බෝධි අංගය (1) සති සම්බොජ්ඣංගය නම් වේ. එය බුද්ධත්වය පවා ලබා ගැනීමේදී බෝසතාණන් වහන්සේට උපකාරි වූ බෝධි අංගයකි. රෝගියා සිහියෙන් පමණක් නොව පැහැදිලිව නිවැරැදිව තම කය පිළිබඳව අනිත්‍ය බව, දුක්‍ඛ බව, අනාත්ම බව මෙනෙහි කළ යුතුය. සම්මත සත්‍යයේ සියල්ල පරමාර්ථ සත්‍යයට එකඟව ත්‍රි ලක්ෂණයට අනුව අනිත්‍ය, දුක්ඛ, අනාත්ම වේ. මෙය අප අවබෝධ කරගත යුතුය. රෝගියා එය වටහා ගත යුතුය. එබැවින් කුසලයට බර සිතකින් සිත පිහිටුවා ගැනීමට උත්සුක විය යුතුය. ශරීරයේ අනිත්‍ය බව වටහාගෙන ඒ ගැන දුක් වෙනවාට වඩා මනා සිහියකින් සක්කාය දිට්ඨියෙන් බැහැරව යථා ස්වභාවය විමසා මනා ලෙස දැන කටයුතු කිරීම (2) ධම්මවිජය බොජ්ක්‍ධංගය වේ. නිවැරදිව හෙවත් පිරිසුදුව කයේ යථා ස්වභාවය අවබෝධ කර ගැනීම මෙයින් අදහස් කෙරේ. අපට මුණගැහෙන, ඇස ගැහෙන ඇසුරු කරන සියල්ල ත්‍රි ලක්ෂණයට යටත් බව පිරිසිඳව පිරිසුදුව දැන ගැනීම ධම්මවිචය බොජ්ඣංගයෙන් අදහස් කෙරේ. මෙය රෝගියකුට පමණක් නොව ඕනෑම අයකුට අවබෝධයෙන් ඇතිකරගත හැක. රෝගී අයකු නම් තමා රෝගියකු බව වටහාගත යුතු අතර, රෝගී බව පොදුවේ සියල්ලටම උරුමබව අවබෝධ කරගත යුතුය. එසේ අවබෝධකොට ගෙන එයින් මිදීමට වීර්යය හෙවත් උත්සාහ ගැනීම (3) වීර්ය බොජ්ඣංගය නම් වේ. තම රෝගාබාධයෙන් මිදීමට උත්සාහ ගන්නා වීර්යයෙන් යුතු පුද්ගලයා තම අරමුණ ඉටුවන තුරු එම වීර්ය වැඩිය යුතු ය. එය සම්මා වායාම හෙවත් වීර්යයි. තමා කළ හොඳ කුසලයන් මෙනෙහි කරමින් හැමවිටම ප්‍රසන්න බවකින් යුතුව සරලව තම රෝගි බවින් ටිකින් ටික මිදීම සඳහා පී‍්‍රතියෙන් යුතුව ඖෂධ වර්ග පවා ගත යුතුය. ඒ පිළිබඳව විශ්වාසය තම හදවත තුළ ඇතිකර (4) පීති සම්බොජ්ඣංගය වැඩීමට උනන්දු වීම එයින් සුවය ලැබීමට මනා පිටුවහලක් වේ. මෙසේ භාවනා වඩද්දී එක අරමුණකට ගැනීමේදී තමාට වෙහෙස දැනීමට පිළිවන. එවිට වෙහෙස සන්සිඳුවා ගැනීම පිණිස තම ඉරියව් පැවැත්වීම හා සමහර විට ආහාරපාන ගැනීමේදී පවා වෙනසක් ඇතිකර ගැනීම සංසිඳීම පිණිස වූ බෝධි අංගය හෙවත් (5) පස්සද්ධි සම්බොජ්ඣංගය නම් වේ. සෑමවිට රෝගී වූ ඔබ සැනසිලි සිතකින් යුක්තව වෙහෙස නොවන්නට සරු පැවැත්මක් ඇති කර ගත යුතු ය. එසේම මෙතෙක් තමා රෝගී තත්ත්වයෙන් මිදීම සඳහා කළ භාවනාව අවබෝධ කර සිත එක අරමුණකට ගත යුතුය. එවිට යහපත් සිත එක අරමුණකට ගැනීම (6) සමාධි සම්බොජ්ක්‍ධංගය නම් වේ. මෙවැනි අවස්ථාවක බුද්ධානුස්මෘති, ධම්මානුස්මෘති, සංඝානුස්මෘති හෝ ඔබට හැකි ඕනෑම භාවනාවක් රෝගි ඇ‍ෙඳ් සිට වුවද මෙනෙහි කිරීම සිත එකඟ කර ගැනීම හෙවත් සමාධි බොජ්ඣංගය බව වටහාගත යුතුය. සමාධියට පත් කරගත් රෝගී සිත සමව දෙපැත්තට නොයන සේ පවත්වා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය කරුණකි. එය (7) උපේක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය නම් වේ. සිත චංචල නොවී අචලව තබා ගැනීමට ආබාධයට ලක්වූ අය උනන්දු විය යුතුය. මේ රෝගයෙන් මට කුමක් වෙයිද යනාදී ලෙස වැනෙන සුළුවීම රෝග සුවවීමට බාධාවකි. සිතේ ධෛර්ය අඩපණ නොවී පවත්වා ගැනීම මෙහිදී වැදගත් වේ. එය රෝග සුවවීමට පමණක් නොව රෝග සුවවීම ඉක්මන් කරවීමට ද හේතු වේ. මෙසේ මහාකස්සප තෙරුන් වහන්සේගේ සිත සප්ත බොජ්ඣංග කෙරේ මෙහෙය වූ බුදුන් වහන්සේ ඉතා ඉක්මණින් සුවය ලැබීමට මග සැලසූ සේක. ‘මනෝ පුබ්බංගමා ධම්මා’ යනුවෙන් ඕනෑම කරුණකදී සිත මුල්වන නිසා රෝගී අවස්ථාවක වුවද මනාව මෙහෙයවන ‘සිත’ රෝගාබාධ සමනයට හේතුවනවා පමණක් නොව එසේ නොවුවද, අසාධ්‍යව අවසන් ගමන් ගියද මනාව පිහිටවු සිත නිසා අගතියට නොගොස් සුගතියට යාමට වුවද එය ඉවහල් වේ. මෙසේම ‘පංච ඉමානි භික්ඛවේ ඨානාති ආනිණ්ණතං පංචවෙක්ඛි’ මාගේ ශරීරය දිරීමකොට ඇත. ‘ජරා ධම්මෝ මහී ජරා අතිනෝති’ පි‍්‍රයයන්ගෙන් වෙන් වෙන බව දනිමි. රෝගී ස්වභාවය කොට ඇත. මරණය ස්වභාවය කොට ඇත. පි‍්‍රයයන්ගෙන් වෙන්වන බව දනිමි. කර්මය මගේ ඥාතියා කොට ඇති බව දනිමින් මෙනෙහි කිරීමද එලොව මෙලොව දෙලොවටම වැඩදායක වනු ඇත.